1․Իմ քույրիկը նստած է բազմոցին և գիրք է կարդում։
My sister sidaun to is a sofa and rayding a book.

2․Մենք գնում ենք թատրոն(theater) հիմա։

3.Արամը խմու՞մ է թեյ հիմա։ Ոչ, նա նստած է բազկաթոռին և երաժշտություն է լսում է։ Is Арам dringing tea now.

4․Ի՞նչ է անում Նարեն հիմա։ Նա նստած է գորգին և խաղում է իր շան հետ։

She is

1. She is writing.
 Is she writing ?
 What is she doing ?

2. They are playing.
 Are they playing ? 
 What are They doing ?

3. Ben is eating.
 is Ben eating ?
what is Ben doing ?

4. Jane is drinking.
is Jane drinking ? 
what is Jane doing ?

1/ Գտիր անհայտ բաժանելին

9688։7=1384

17986:23=782

3700=14800:4

3000= 36000:12

42500:5=8500

2560=:8192032

2/ Երկու թվերի քանորդը 24 է։ բաժանարարաը 215 է։ Գտիր բաժանելին և կազմիր հավասարություն։ 215×24=5160

Երկու թվերի արտադրյալը 7040 է։ Արտադրիչներից մեկը 22 է։ Գտիր մյուս արտադիչը և կազմիր հավասարություն։ 7040×22=320

Երկու թվերի գումարը 453 է։ Գումարելիներից մեկը 39 է։ Գտիր մյուս գումարելին և կազմիր հավասարություն։ 453-39=414

Երկու թվերի տարբերությունը 318 է։ Նվազեին 1000 է։ Գտիր հանելին և կազմիր հավասարություն։ 1000-318=682

3/ Հաշվիր

7560: (1512:12:14)-840000:1000=0

10000-(2012-6420)-(3580-2012)=12840

4/ Համեմատիր

300կգ 580գ + 800կգ <1տ 200կգ + 100կգ

Լրացուցիչ աշխատանք

1/ Տրված թվերց ընտրի այն թիվը, որը տեղսադրելով a-ի փոխարեն կստանաս հավասարություն։ 2,0,1,80,56,30

6×8=2×24

1200:20=30×2

280:40=56:8

60×30=1×1800

80×20=20×8

0x50=0:5

2/ Հաշվիր 

7շիշ հյութի համար վճարել են 560 դրամ։ Ի՞նչ արժե 8 շիշ հյութը։

8×80=640

1լ բենզինը արժե 480 դրամ։ Որքա՞ն արժե 10լ բենզինը։

480×10=4800

20լ բենզինն արժե 9600դրամ։ Որքա՞ն պետք է վճարել 30լ բենզին գնելու համար։ 3×4800=14400

3/ Երեք իրար հաջորդող բնական թվերի գումարը 183 է։ Որո՞նք են այդ թվերը։

60+61+62=183

«Մի անգամ իմ բարեկամ մի որսորդ մեր հանդի անտառուտ սարերից մի եղնիկ նվեր բերեց երեխաներիս համար»: Այսպես սկսեց ընկերս աշնանային մի երեկո, երբ նստած միասին նրա պատշգամբում, հիացած նայում էինք հեքիաթական վերջալույսով վարվռուն սարերին, որոնց վրա մակաղած հոտերի նման մեղմորեն հանգչում էին ոսկեգեղմ անտառները:

«Այդ մի մատաղ ու խարտյաշ եղնիկ էր, խորունկ, սև ու ջինջ աչքերով, որ ծածկվում էին երկայն, նուրբ թարթիչների տակ:
Կամաց-կամաց մեր վրա սովորեց նա. էլ չէր փախչում, չէր վախենում մեզնից. մանավանդ շա՜տ մտերմացել էր երեխաներիս հետ. նրանց հետ միասին վազվզում էր պարտեզում, նրանց հետ ճաշում էր, նրանց հետ քնում:
Մի բան ինձ շատ էր զարմացնում: Եղնիկը թեև այնպես ընտելացել էր մեզ, սովորել էր մեր տանն ու դռանը, բայց մեկ-մեկ մեզնից թաքուն բարձրանում էր այս պատշգամբը և ուշագրավ, լռիկ նայում էր հեռու` անտառներով փաթաթված սարերին. ականջները լարած խորասույզ լսում էր անտառների խուլ ու անդուլ շառաչը, որ երբեմն ուժեղանում էր, երբեմն բարականում` նայելով հովերի թափին: Նայում էր նա այնպե՜ս անթարթ և այնպե՜ս ինքնամոռաց, որ երբ պատահում էր բարձրանում էի պատշգամբը, ինձ բավական միջոց չէր նկատում և երբ հանկարծ ուշքի էր գալիս` նետի պես ծլկվում էր մոտիցս…
Արդյոք գիտե՞ր նա, որ ինքը ղողանջուն անտառների ազատ երեխան է եղել, որ մայրը այնտեղ է կաթ տվել իրեն, որ այնտեղ է իր հայրը եղջյուրները խփել կաղնիներին: Արդյոք գիտե՞ր, որ այդ խուլ շառաչը անուշ-անուշ օրորել է իրեն առաջին անգամ, և ո՞վ գիտե, գուցե, երազներ է բերել իրեն, սիրուն երազներ…
Խե՜ղճ եղնիկ… Կարոտ` իր սիրած գուրգուրող անտառներից և զանգակ աղբյուրներից, իր խարտյաշ մորից և շնկշնկան հովերի հետ վազող ընկերներից` հիմա տանջվում, տառապում է մեզ մոտ, մտածում էի ես: Եվ այնպես սրտանց ցավակցում էի նրան… Չէ՞ որ նա էլ մեզ պես մտածող և զգայուն հոգի ունի:
Ես շատ էի հարգում նրան, խնդրեմ չծիծաղես վրաս, այո՛, այնքան, որ երբ նա բարձրանում էր պատշգամբը, հեռացնում էի երեխաներիս, և թողնում էինք նրան մենակ իր ապրումների հետ…
Երբ գրկում էի նրան, այդ նազելի էակին, և նայում էի լեռնային աղբյուրների նման վճիտ աչուկների մեջ` տեսնում էի այնտեղ մի թախծալի, երազուն կարոտ…
Մի գիշեր,- մի քամի գիշեր էր,- սարերից անսանձ փչում էր քամին, դուռն ու պատուհանները ծեծում ու ծեծկում: Պարզ լսվում էր, որ այնտեղ, անտառում, դարավոր կաղնիներն ու վայրի ընկուզենիները ճակատում էին հողմի դեմ` աղմկում և գոռում: Եվ քամին բերում էր անընդհատ անտառի այդ լիակուրծք խշշոցն ու մռունչը, ու թվում էր թե` հենց մեր դռան առջև է աղմկահույզ, հողմածեծ անտառը:
Երեխաներս վախից կուչ էին եկել. մինչդեռ եղնիկը դողում էր մի խենթ սարսուռով: Աչքերը կայծակին էին տալիս: Անթարթ, ամբողջովին լսելիք դառած` ականջ էր դնում նա անտառի հուժկու շառաչին, որ խոսում էր նրա հետ մայրենի լեզվով:
Անտառը կանչում է նրան, ընկերների ազատ վազքն է տեսնում նա մթին թավուտների մացառուտ ժայռերն ի վեր,- մտածում էի ես:
Մի փոքր հետո ավելի սաստկացավ քամին` փոթորիկ դառնալու չափ. մեկ էլ աղմուկով բացվեցին լուսամուտի փեղկերը, և մի ուժգին շառաչը միանգամից ներս խուժեց: Եղնիկը հանկարծակի մի ոստումով ցատկեց լուսամուտի գոգը` աչքերը սուզելով շառաչուն խավարի մեջ: Ես իսկույն վրա վազեցի բռնելու նրան, սակայն նա մի ակնթարթի մեջ թռավ լուսամուտից պարտեզը և ծածկվեց խավարների մեջ…
Դե՛հ, հիմա՛ գնա ու գտիր նրան իր հայրենի անծայր անտառներում…»:

1907թ.
Դսեղ

Առաջադրանքներ

1. Բացատրի՛ր տեքստում ընդգծված բառերը:
2. հստակ, զուլալ, ջինջ մաքուր, պարզ
3. ուշագրավ-ուշադրություն գրավող, նշանակալի, լռի-լուռ,
4. անդուլ- անդադար, հողմմածեծ-հողմմից ծեծված, հողմմածեց
5. հուժկու-ուժեղ ,հզոր, հուժգին։

3. Տրված բառակապակցություններում ո՞ր բառերն են գործածված փոխաբերական իմաստով։ Ընդգծի՛ր։ Վառվռուն սարեր, ուսկեգեղմ անտառ, զանգակ աղբյուր

Աշնանային երեկո, հեքիաթային վերջալույս, վառվռուն սարեր, ոսկեգեղմ անտառներ, վճիտ աչուկներ, խարտյաշ եղնիկ, թախծալի կարոտ, դարավոր կաղնի, զգայուն հոգի, վայրի ընկուզենի, անծայրածիր անտառ, զանգակ աղբյուրներ, քամի գիշեր։

4.  Բացատրի՛ր համեմատությունները։

Նետի պես ծլկել-արագ անհետանալ

լեռնային աղբյուրների նման վճիտ աչուկներ-պարզ աչքեր

5.  Տեքստից առանձնացրո՛ւ եղնիկին նկարագրող հատվածները։

Այդ մատաղ խարտյաշ եղնիկն էր, խորունկ, սև ու ջինջ աչքերով ծածակվում էին երկայն նուրբ թարթիչների տակ։

6. Բնութագրի՛ր եղնիկին։

Եղնիկը տխուր էր զգայուն և ուրախ։

7.   Տեքստից առանձնացրո՛ւ աշնանային անտառի նկարագրությունը։

Անտառը փոթորիկով էր և ուրախ։

8.  Շարունակի՛ր պատմությունը։ Իսկ հետո ի՞նչ եղավ։

լեռնային աղբյուր, զանգակ աղբյուրներ, դարավոր կաղնիներ, ջինջ աչուկներ։

Կարդա՛ և իմացի՛ր:

Բառը հնչյունների այնպիսի կապակցություն է, որը իմաստ ունի: Յուրաքանչյուր բառ կազմված է որոշակի հնչյուններից: Բառի որևէ հնչյունը փոխարինելով որևէ մեկ ուրիշ հնչյունով՝կարող ենք մի նոր բառ ստանալ:

Հնչյունները բառի մեջ դասավորված են որոշակի կարգով: Պահպանելով բառի բոլոր հնչյունները, բայց փոխելով նրանց հերթականությունը, կարող ենք նոր բառեր ստանալ: Օրինակ՝ թույն – նյութ:

Առաջադրանքներ

1. Յուրաքանչյուր բառի առաջին հնչյունը փոխելով կազմի՛ր որքան կարող ես շատ նոր բառեր:

գառ –տառ, ծառ, վառ

մուր –սուր, թուր,

գեր –երգ

2. Կազմի՛ր նոր բառեր՝ փոխելով առաջին բառի առաջին հնչյունը և երկրորդ բառի վերջին հնչյունը:

լող –սող

թագ –սագ, թաս, թաղ

3. Յուրաքանչյուր բառի հնչյունները վերադասավորի՛ր այնպես, որ նոր բառ ստանաս:

լու –ուլ

սաթ –թաս

նուշ –շուն

դրամ –մարդ

գեր –երգ

թթու –թութ

հյուս –հույս

ծառա –առած

սրահ –հարս

մկրատ –մտրակ

կաղին –կաղնի

ձգան –գանձ

վիճակ –կավիճ

անուշ –աշուն

երանգ –գերան

փեսա –ափսե

քաթան –թանաք

Կարդա՛ և իմացի՛ր:

Բառերի տեսակներն ըստ կազմության

Գիտենք չէ՞, որ ծառերն ունեն արմատներ և ճյուղեր: Բառերն էլ ունեն արմատներ և ճյուղեր՝ այ, այսպես.

Նկարին նայելով տեսնում ենք, որ արև արմատից ստացվում է արևային, արևելք, արևաշող, արևոտ բառերը:

Արմատը բառի այն մասն է, որը ցույց է տալիս նրա հիմնական իմաստը:

Միայն արմատից կազմված բառը կոչվում է պարզ բառ:

Այն մասնիկը, որը ավելանալով բառին փոփոխում է նրա իմաստը և նոր բառ է կազմում, կոչվում է ածանց: Ածանց ունեցող բառերը կոչվում են ածանցավոր բառեր: Բառի սկզբից ավելացող ածանցը կոչվում է նախածանց, իսկ բառի վերջից ավելացող ածանցը՝ վերջածանց:

Հայերենի վերջածանցները չափազանց շատ են՝ ակ, իկ, ուկ, ական, ային, ավոր, անոց, արան, եղեն, ենի, իչ, յա, ե, ոտ, որդ, ուհի, ություն և այլն:

Նախածանցները շատ ավելի քիչ են՝ ան, դժ, տ և այլն:

Առաջադրանքներ

4. Գտի՛ր բառերի արմատները:

դասարան –դաս

լայնություն –լայն

անսխալ –սխալ

տոնական –տոն

փայտե –փայտ

լողորդ –լող

տանձենի –տանձ

ամանեղեն –աման

ուրախություն –ուրախ

ձմեռային –ձմեռ

մետաղյա –մետաղ

անվճար –ճար

բալենի –բալ

թագավոր –թագ

գետակ –գետ

բառարան –բառ

թիթեղյա –թիթեղ

գիշերային –գիշեր

ճանապարհորդ –ճանապար

5. Գտի՛ր թաքնված արմատները:

փշոտ –շփոտ

խմբակ –բամբակ

թունավոր –ունավոր

մրգեղեն –միրգ

շնիկ –շիկ

ընկուզենի –ընկույզ

բժշկական –բժիժկ

ծաղկանոց –ծաղիկ

կռվարար –կռիվ

մոխրոտ –մոխ

տնակ –կան

թթենի –թիթենի

մթություն –մթուցյուն

մանկություն –մանուկ

6. Առանձնացրո՛ւ պարզ բառերը:

Աստղիկ, ծաղիկ, նամակ, նավակ, դահուկ, փափուկ, անտառ, բադիկ, անխելք, աղջիկ, հայրիկ, բամբակ, բաժակ, անուն, անվախ, թութակ: Աստղիկ, ծաղիկ, նամակ, նավակ

հայրիկ, բամակ, փափուկ, անտառ, բադիկ, անխելք, աղջիկ, բաժակ:

7. Բառերին ավելացրո՛ւ ուհի ածանցը:

Թագ, պար, կախարդ, գեղեցիկ, ընկեր, բժիշկ, ուսանող, դերասան, երգիչ, ուսուցիչ, իշխան, հարևան, նկարիչ, բանաստեղծ։ Թագուհի, պարուհի, կախարդուհի, գեղեցկուհի, ընկերուհի, բժշկուհի, ուսանողուհի, դերասանուհի, երգչուհի, ուսուցչուհի, իշխանուհի, հարևվանուհի, նկարչուհի, բանաստեղծուհի։

8. Բառերին ավելացրո՛ւ ենի ածանցը:

Բալ, տանձ, ընկույզ, խնձոր, փշատ, սալոր, թութ, դեղձ, նուշ, մասուր, թուզ, կեռաս: Բալենի, տանձենի, խնձուրենի, փշատենի, սալորենի, թթենի, դեղձեն , մասրենի, թզենի, կեռասենի։

9. Կցի՛ր բառերին համապատասխան ածանցները՝ ակ, իկ կամ ուկ:

Այծ, թև, արջ, դուռ, հավ, ձուկ, ծով, դույլ, ճուտ, ձի, ծիտ, ձոր, արև, մայր, առու, բլուր, պապ, ուլ, տուն: Այծիկ, թևակ, արջուկ, դուռակ, հավիկ, ձկնիկ, ծովակ, դույլիկ,

ճուտիկ, ձիուկ, ծիտիկ, ձորակ, արևվիկ, մայրիկ, առակ, բլրակ, պապիկ, ուլիկ, տնակ։

10. Խմբավորի՛ր պարզ և ածանցավոր բառերը:

Կատակ, թռչնակ, ձմերուկ, սոխակ, փոքրիկ, ձագուկ, փոթորիկ, քույրիկ, նապաստակ, չղջիկ, փեթակ, սպիտակ, դրոշակ, կարկանդակ, ելակ, տախտակ, արկղիկ, կապիկ, հասմիկ, սայլակ, անհամ, անհոտ, անկյուն:

Կարդա՛ և իմացի՛ր:

Կան բառեր, որոնք կազմված են մեկից ավելի արմատներից կամ պարզ բառերից: Մեկից ավելի արմատներից կամ պարզ բառերից կազմված բառը կոչվում է բարդ բառ:

Արմատները կամ պարզ բառերը իրար միացնող ա ձայնավորը կոչվում է հոդակապ: Բարդ բառերը լինում են հոդակապով և անհոդակապ:

11. Կազմի՛ր բարդ բառեր:

12. Կազմի՛ր բարդ բառեր, որոնց առաջին արմատը լինի ջուր-ը:

Ջուր, ծաղիկ, առատ, հոր, հեղեղ, անցք, ամբար: Ջրծաղիկ, ջռարատ, ջրհեղեղ, ջրանց, ջրամբար։

13. Կազմի՛ր բարդ բառեր:

14. Կազմի՛ր բարդ բառեր: Յուրաքանչյուր բառում պիտի լինի գիր արմատը:

Գիր, օր, առակ, տախտակ, հեքիաթ, նամակ, լուր, սեղան, խանութ, սենյակ:

Օրագիր, առակագիր, գրատախտակ, հեիատագիր, նամակագիր, լուրագիր, գրասենյակ, գրախանութ, գրասեղան։

15. Խմբավորի՛ր պարզ, ածանցավոր և բարդ բառերը:

Իշխանուհի, պարահանդես, քայլերգ, հազարավոր, օղակ, պսակ, մեղրամոմ, մարմին, կրակոտ, փարոս, լողորդ, խրճիթ, կռունկ, ամսագիր, ծաղիկ:

16. Կազմել ածանցավոր բառեր:

Քաղաք                     ոտ

արև                            ական

փոքր                          իկ

առու                           ուկ

մարդ                          ակ

17. Տրված արմատներով նոր բառեր կազմի՛ր։

ժամ, տոն, ծառ, հաց, օր։

18. Տրված արմատներով ուրիշ բառեր կազմիր:

Երգ

կարգ

միրգ

ձիգ

հաց

տոն

19. Շարունակի’ր ըստ օրինակի:

Ապ – երախտիք – ապերախտ

Ան – վախենալ – անվախ

ան-համբերել-

Դժ – բախտավոր –

Արտ – գաղթական –

Նախ – քանակ –

Տ – գեղեցիկ –

չ-հավանել-

20. Արմատների և բառերի յուրաքանչյուր եռյակից կազմի՛ր երկուական բարդ բառ։

ծանր, շոգի, քարշ-

սար, հարթ, վայր-

գիծ, ուղիղ, անկյուն-

ձյուն, շատ, ծաղիկ-

հարց, զրույց, կից-

տոն, փոռ, վաճառ-

թիվ, ամիս, նշան-

21. Ընդգծի՛ր բարդ բառերը։

Հանրագիտարան, փողհար, անբարեխիղճ, գովազդ, երկնակամար, բեմահարթակ, մեծահոգի, աշխարհամաս, դանդաղկոտ, ձիթապտուղ, յուղաներկ, մրցանակակիր, բանաձև, լուսաբաց։

22. Գտի՛ր և առանձնացրո՛ւ բառերում թաքնված արմատները։

Գեղեցկատես-

գունապնակ-

Եթե արտադրյալը բաժանենք արտադրիչներից որևէ մեկի վրա, ապա կստանանք մյուս արտադրիչը:

Օրինակ

40⋅8=320 բազմապատկումը ստուգենք բաժանումով:

 Համաձայն կանոնի՝ արտադրյալը պետք է բաժանել արտադրիչներից որևէ մեկի վրա և ստանալ մյուս արտադրիչը:

 Իրոք, 320:8=40: Ուրեմն, բազմապատկումը ճիշտ է կատարված:

1. Կատարի՛ր բազմապատկումը և արդյունքը ստուգի՛ր բաժանումով:

• 723 x 6 =4338
• 126 x 90 =11340
• 811 x 65 =4050
• 621 x 920 =68310

2. Բաժանումով ստուգի՛ր՝ ճիշտ է արդյոք կատարվել բազմապատկումը:

• 715 x 40 =7450
• 624 x 42 = 26208

3․ Կատարի՛ր գործողությունները.

• 12 տարի – 6 ամիս=138
• 6 դար – 28 տարի=22դար
• 5 ժ 12 ր – 52 ր=22ր
• 5 տարի 2 ամիս – 8 ամիս=1ամիս

4. Հայկուհու և Արմենուհու մտապահված թվերի տարբերությունը 400 է, իսկ գումարը՝ 1000 : Ո՞ր թվերն են մտապահել նրանք:Պատ․ 400+1000=500

Լրացուցիչ

1.Գրետան, Աննան ու Լուսինեն ունեն 72 ուլունք: Եթե Գրետան իր ուլունքներից 2-ը, իսկ Աննան 5-ը նվիրեն Լուսինեին, ապա երեքն էլ կունենան հավասար թվով ուլունքներ: Քանի՞ ուլունք ունի նրանցից յուրաքանչյուրը: լուծում 72:3=24

2.24+5=29

24+2 =26

2.Գտի՛ր անհայտ բաղադրիչը.

• 9688: 7 = 1384
• 3700 = 14800 : 4
• 4494 : 321 = 14
• 32 = 3264 : 102

Пришла лиса на базар, принесла корзинку, закрытую белым полотенцем. Встала лиса в ряд, подняла пушистый воротник, поставила корзинку на стол, открыла — и увидели люди: корзинка полна хитринками. Проходила мимо базара ученица Наташа. Увидела — лиса хитринки продаёт. Подошла и выбрала себе хитринку: маленькая деревянная девочка приложила руку к голове и жалобно пищит: «Ой, голова болит!» Купила Наташа хитринку, принесла домой. Надо готовить уроки — не хочется.

У меня голова болит, — жалуется Наташа маме, — не буду уроки делать. — Хорошо, полежи, Наташенька. Прилегла Наташа на кроватку и сразу же забыла о головной боли. Говорит маме: — Мама, я пойду покатаюсь на коньках. — Но у тебя же голова болит! — удивилась мама. Наташа покраснела от стыда. «Отнесу на базар хитринку, отдам лисе, не надо мневввв

Как Наташа у лисы хитринку купила

Пришла лиса на базар, принесла корзинку, закрытую белым полотенцем. Встала лиса в ряд, подняла пушистый воротник, поставила корзинку на стол, открыла — и увидели люди: корзинка полна хитринками. Проходила мимо базара ученица Наташа. Увидела — лиса хитринки продаёт. Подошла и выбрала себе хитринку: маленькая деревянная девочка приложила руку к голове и жалобно пищит: «Ой, голова болит!» Купила Наташа хитринку, принесла домой. Надо готовить уроки — не хочется.

У меня голова болит, — жалуется Наташа маме, — не буду уроки делать. — Хорошо, полежи, Наташенька. Прилегла Наташа на кроватку и сразу же забыла о головной боли. Говорит маме: — Мама, я пойду покатаюсь на коньках. — Но у тебя же голова болит! — удивилась мама. Наташа покраснела от стыда. «Отнесу на базар хитринку, отдам лисе, не надо мне

Как Наташа у лисы хитринку купила

Пришла лиса на базар, принесла корзинку, закрытую белым полотенцем. Встала лиса в ряд, подняла пушистый воротник, поставила корзинку на стол, открыла — и увидели люди: корзинка полна хитринками. Проходила мимо базара ученица Наташа. Увидела — лиса хитринки продаёт. Подошла и выбрала себе хитринку: маленькая деревянная девочка приложила руку к голове и жалобно пищит: «Ой, голова болит!» Купила Наташа хитринку, принесла домой. Надо готовить уроки — не хочется.

У меня голова болит, — жалуется Наташа маме, — не буду уроки делать. — Хорошо, полежи, Наташенька. Прилегла Наташа на кроватку и сразу же забыла о головной боли. Говорит маме: — Мама, я пойду покатаюсь на коньках. — Но у тебя же голова болит! — удивилась мама. Наташа покраснела от стыда. «Отнесу на базар хитринку, отдам лисе, не надо мне

Отнесу на базар хитринку, отдам лисе, не надо мне её хитростей», — решила Наташа. Сунула руку в карман, где лежала маленькая деревянная девочка, а девочки нет. «Куда же она делась?» Так и не могла Наташа сообразить, куда же пропала хитринка. Рассказала она обо всём маме. Мама и говорит: — Испугалась тебя хитринка. Не любит она совести. — А где же моя совесть? В чём она? — В том, что тебе стало стыдно.

Составь план рассказа и п